Bitechnologia - teraźniejszość i przyszłość
Tydzień Mózgu 2010 w Krakowie
Zapraszamy na Tydzień Mózgu 2010 w Krakowie pod hasłem "Teraźniejszość i przyszłość metod ingerencji mózgowych".
14.03.2010, niedziela
prof. dr hab. Małgorzata Kossut
(Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN w Warszawie):
Neuroplastyczność i neurorehabilitacja
Neuroplastyczność to bardzo podstawowa własność układu nerwowego,
dzięki której możliwa jest odbudowa utraconej funkcji, naprawa zaburzeń
rozwojowych, a przede wszystkim uczenie się i pamięć. Definiuje się ją
jako trwałą zmianę własności neuronów zachodzącą pod wpływem zmian
otoczenia. Molekularne i komórkowe mechanizmy tej zmiany poznajemy
coraz dokładniej. Ważna część zjawisk neuroplastycznych to plastyczność
naprawcza i kompensacyjna. Uszkodzony mózg trudno jest naprawić, ale w
wielu przypadkach można pomóc. Żeby pomagać skutecznie, terapeuci
opierają się na wiedzy o mechanizmach plastyczności mózgu.
Neurorehabilitacja, czyli rehabilitacja neurologiczna obejmuje
chorych z uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego.
Neurorehabilitacja wzmacnia naturalne procesy reorganizacji
czynnościowej poprzez trening umiejętności ? fizjoterapię, terapię
logopedyczną, neuropsychologiczną i zajęciową. . Neurorehabilitacja
polepsza jakość życia, a w wielu wypadkach przywraca do normalnego
funkcjonowania pacjentów po uszkodzeniu mózgu. To, że coraz częściej
opiera się na udokumentowanej wiedzy o mechanizmach neuroplastyczności,
polepsza jej skuteczność, uzasadnia interwencje farmakologiczne i
stanowi inspirację do wprowadzanie nowych technik nieinwazyjnego
oddziaływania na mózg.
15.03.2010, poniedziałek
prof. dr hab. inż. Ryszard Tadeusiewicz
(Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie):
Nadejście cyborga
Postępy inżynierii biomedycznej powodują, że coraz częściej leczenie
pacjentów polega na sięganiu do urządzeń technicznych zwanych
sztucznymi narządami, którymi zastępuje się zużyte, zniszczone przez
chorobę, utracone w wypadkach albo zniekształcone przez wady rozwojowe
biologiczne narządy człowieka. Proces ten, którego najwcześniejszą
formą było protezowanie utraconych rąk albo nóg ? dzisiaj dotyczyć może
coraz większej liczby zewnętrznych i wewnętrznych części ciała
człowieka. Oczywiście nie wszystkie narządy i nie wszystkie dysfunkcje
mogą być jeszcze protezowane, w szczególności ogromne trudności
napotyka technika medyczna przy próbach budowy części zamiennych dla
elementów mózgu i systemu nerwowego człowieka, ale obserwując postęp,
jaki w tej dziedzinie ma miejsce można oczekiwać, że aktualne bariery
zostaną pokonane i protezować będzie można bez mała wszystko...
16.03.2010, wtorek
prof. dr hab. Jolanta Zawilska
(Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Instytut Biologii Medycznej w Łodzi):
Mózg na dopalaczach
Prawie dwa lata temu otworzono pierwszy w Polsce sklep z tzw.
"dopalaczami". Towarzyszyło mu duże zainteresowanie nie tylko
potencjalnych klientów i osób szukających nowych wrażeń, ale również
mediów. Obecnie sklepy te można spotkać w różnych miastach i są one
reklamowane na wiele sposobów tak, aby oferowany w nich asortyment mógł
dotrzeć do jak najszerszej grupy odbiorców. Burza wywołana pojawieniem
się "dopalaczy" spowodowała, że szybko zostały one objęte regulacjami
prawnymi. Uchwalona 20 marca 2009 r. nowelizacja ustawy o
przeciwdziałaniu narkomanii zaliczyła wiele z substancji zwanych
"dopalaczami", dotychczas dostępnych w wolnej sprzedaży, do środków
odurzających grupy I-N i uznała ich posiadanie za nielegalne.
Większość z nas o "dopalaczach" słyszała bądź czytała. A jednak, czy
potrafimy wymienić te najczęściej stosowane, powiedzieć jak działają i
dlaczego mogą być niebezpieczne? Termin "dopalacze" sugeruje, że są to
związki o działaniu psychostymulującym, które powodując przypływ
energii, pozwalają intensywnie żyć, bawić się i - otwierając wrota
pamięci ? uczyć się. Tak jednak działają tylko niektóre z nich. Wśród
popularnych obecnie "dopalaczy" dominują bowiem związki
psychozomimetyczne pochodzenia roślinnego, w tym enteogeny. Wykład
przedstawia działania amfetaminy i jej pochodnych, salwinoryny,
dimetylotryptaminy, leunoryny i amidu kwasu lizergowego, głównie na
funkcje mózgu. Szczególną uwagę poświęcono charakterystycznym
zaburzeniom myślenia wywoływanym przez te związki.
17.03.2010, środa
doc. dr hab. Dominika Dudek
(Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie):
Psychoterapia a neuronauka
Burzliwy rozwój nauki o fizjologii i patologii mózgu w drugiej połowie
XIX wieku oraz narodziny psychologii jako samodzielnej gałęzi nauki
pozwoliły na stworzenie w tym okresie w miarę nowoczesnego spojrzenia
na klinikę i etiologię zaburzeń psychicznych. Powstała wówczas "szkoła
somatyczna", która uważała, że choroby psychiczne są wynikiem patologii
mózgu, a leczenie ma opierać się na metodach biologicznych. Przeciwne
poglądy reprezentowała "szkoła psychologiczna", uznająca czynniki
psychospołeczne za przyczynę zaburzeń psychicznych, a psychoterapię za
optymalną formę pomocy chorym. Te dwa kierunki przez długi czas
rozwijały się niezależnie od siebie, niekiedy wręcz pozostając do
siebie w opozycji. Ostatnie lata przyniosły ze sobą gwałtowny rozwój
nauk podstawowych, a przede wszystkim biologii molekularnej, genetyki,
neuroendokrynologii. Postępy badań w tych dziedzinach implikują
odchodzenie od dualizmu biologiczno-psychologicznego i przyjęcie, że
obie te sfery są ściśle ze sobą powiązane. Stało się jasne, że zarówno
patologia mózgu wpływa na emocje i zachowanie, jak i oddziaływanie na
psychikę może do pewnego stopnia wywoływać efekt w układzie nerwowym.
Już Zygmunt Freud marzył, aby podstawą psychologii i psychoterapii była
znajomość układu nerwowego. W "Projekcie naukowej psychiatrii" pisał:
"To czego doświadczamy jako świadome i nieświadome przetwarzanie
informacji ma odzwierciedlenie w architekturze neuronalnej mózgu i
układu nerwowego. "Kuracja mówieniem" może przekształcić połączenia
nerwowe i zmienić charakter doświadczeń psychicznych". Były to
radykalne poglądy, odrzucane przez współczesnych Freuda. Współczesna
nauka udowodniła, że gdy psychoterapia powoduje złagodzenie objawów lub
zmianę doświadczeń, mózg zmienia się w tym samym kierunku. Pod wpływem
psychoterapii u pacjentów stwierdzono zmiany metabolizmu i przepływu
krwi w różnych regionach mózgu, związanych z obrazem
psychopatologicznym schorzenia. Główne aspekty działania psychoterapii
(np. wpływ terapii na funkcje wykonawcze i pamięć operacyjną, na
samoocenę, na sposób regulacji stanów afektywnych, na koordynację
relacji społecznych) wywierają jak najbardziej biologiczny efekt w
odpowiednich strukturach ośrodkowego układu nerwowego.
18.03.2010, czwartek
prof. dr hab. Jerzy Vetulani (Instytut Farmakologii PAN w Krakowie):
Czy skalpelem można leczyć duszę?
Perspektywy psychiatrii z punktu widzenia biologa
Psychiatria to nauka o leczeniu psyche, czyli duszy. Jej choroby -
zaburzenia psychiczne ? można obecnie skutecznie leczyć. Natura duszy,
której istnienie przyjmują wszystkie kultury, jest przedstawiana bardzo
różnie, ale uznanie jej ścisłych związków z budową i funkcją mózgu, i
poznanie funkcji mózgu umożliwiło wprowadzanie tzw. metod somatycznych
do leczenia zaburzeń psychicznych. Zaburzenia psychiczne, zwane
opętaniem, znane były od początków cywilizacji i usiłowano je leczyć w
rozmaite sposoby, takie jak trepanacja czaszki, egzorcyzmy, trzymanie w
klatkach lub kajdanach, umieszczanie w ?krzesłach uspakajających",
bicie, palenie, kastracja, transfuzja krwi zwierzęcej. Stosowano więc
kombinacje oddziaływań psychicznych (egzorcyzmy) i metod czysto
fizycznych...
19.03.2010, piątek
dr Witold Libionka
(Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie):
Chirurgia umysłu - naukowa fantazja
czy rzeczywistość?
Możliwość chirurgicznej ingerencji w umysł człowieka od zawsze
intrygował, a jednocześnie budził wątpliwości natury etyczno-moralnej.
Działem chirurgii układu nerwowego, zajmującym się modyfikowaniem jego
funkcji, jest neurochirurgia czynnościowa. Jej obszar zainteresowania
jest stosunkowo szeroki ? obejmuje zarówno część obwodową układu
nerwowego, jak też jego część ośrodkową ? rdzeń kręgowy i mózg. Poza
możliwością ingerencji w funkcje somatyczne i w pewnym stopniu
wegetatywne, chirurg ma możliwość wpływania na wyższe czynności nerwowe
? na przykład pamięć, nastrój, co określane jest mianem
psychoneurochirurgii.
20.03.2010, sobota
prof. dr hab. Leszek Kaczmarek
(Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN w Warszawie):
Współczesne trendy w badaniach
zjawiska pamięci
Zrozumienie istoty procesów tworzenia i magazynowania pamięci
stanowi od lat jedno z głównych wyzwań badań nad mózgiem. Jest to
zagadnienie fascynujące. Pamięć przecież definiuje naszą osobowość, a
zatem w gruncie rzeczy decyduje o naszym człowieczeństwie. Jednocześnie
uważa się, że poznanie tego zjawiska to wkroczenie na drogę wyjaśnienia
również i innych wyższych czynności intelektualnych, a wśród nich
świadomości. Pamięć bowiem, w przeciwieństwie do innych wymienionych
zjawisk, można stosunkowo łatwo badać doświadczalnie. Istnieją liczne
testy pozwalające zmierzyć pamięć u zwierząt, a także i u człowieka.
Ostatnie lata to wielki rozwój badań mózgu, w tym i badań nad procesami
uczenia się i pamięci (w języku angielskim traktuje się te zjawisko
zwykle łącznie, stosując zbitkę słowną ? learning and memory).
Przyczyna tego rozwoju kryje się niewątpliwie w postępie metod
badawczych, z jednej strony pozwalającej na obrazowanie aktywnego mózgu
żywego człowieka, a z drugiej, wykorzystując zwierzęta doświadczalne,
na głębokie wniknięcie w struktury komórkowe i molekularne....
Miejsce i czas wykładów:
Auditorium Maximum Uniwersytetu
Jagiellońskiego
Kraków, ul. Krupnicza 33
początek: codziennie godz. 17:00